oktober 2022

Het Achterhoeks Bachkoor trad op in de Franziskuskirche in Zwillbrock, ooit vluchtoord voor katholieke Achterhoekers die van de protestanten in eigen woonomgeving niet meer ter kerke mochten gaan. Bij het concert zondagmiddag was vrede de inzet, stilte het uitgangspunt. De kerk zat afgeladen vol – een teken van behoefte aan vrede, aan stilte, een bezinning en, op de eerste plaats, aan muziek die je langs die bakens kan voeren. En ver weg van oorlog. Het koor onder leiding van Astrid Krause en ondersteund door organist Dennis Vallenduuk deed dat vol ingehouden overgave. Het programma zat goed in elkaar, het begon – hoe kan het ook anders – bij Johann Sebastian Bach, waarna achtereenvolgens de negentiende, twintigste en eenentwintigste eeuw hun intrede deden. De dirigente liet elk stuk secondenlang uitklinken: ze begeleidde het de stilte in.
In het programmaboekje stond ook twee maal een ‘korte stilte’ aangekondigd, alsmede twee keer een samenzang met de bezoekers: meditatieve liederen van Taizé. De eerste keer (met Franse tekst) kwam het niet helemaal uit de verf, de tweede keer (Spaans) wel. Maar de ware zangkunst kwam van het koor zelf. Bij sommige stukken en passages leek het of de hele kerk gedragen werd, zoals bij Camille Saint-Saëns’ Ave Maria (opus 145), en zeker ook bij Sergej Rachmaninovs Bogoroditse Devo – Russische muziek in het Russisch gezongen; maar muziek en taal veroorzaken dan ook geen oorlog, de misbruikers ervan doen dat.
De hedendaagse stukken werden hedendaags ingeleid: de organist toverde glorieuze minimal music uit het instrument, werk van Philip Glass. Drie gedurfde zangstukken volgden: Maria IV van Mårten Jansson, het hemels-Scandinavische Northern Lights van Ola Gjeilo en The Fruit of Silence van de Letse componist Pēteris Vasks. The Fruit of Silence (voor koor en orgel) gaf ook de naam aan het concert. Intrigerend stuk, je zou het nogmaals willen horen. Mooi beeld: de componist is de degene die de vruchten plukt van de stilte. Ergens in de zaal rinkelde uitgerekend aan het einde van dit stuk tot twee keer een mobiele telefoon…
Na de officiële stilte die volgde op Vasks trokken koor en organist nog één keer de registers open in Felix Mendelssohns Verleih uns Frieden: ‘Schenk ons vrede’. Hij schreef het in 1831, bijna twee eeuwen geleden. En nóg is er oorlog. Maar in het kerkje van Zwillbrock heerste ruim een uur lang muzikale vrede. De zangstemmen en het orgel boden troost en hoop. Ooit zal het nooit meer oorlog zijn.

© 2022 sander grootendorst